ENERJİ HUKUKU- Yenilenebilir Enerji

Çevre üzerinde giderek artan şekilde ortaya çıkan olumsuz etkilerde enerji faaliyetleri büyük paya sahiptir. Bu durum, ülkeleri çevreye daha duyarlı enerji kaynakları kullanımına doğru itmektedir. Öte yandan çevre sorunları çoğu zaman zaman ve mekândan bağımsız nitelik taşımaktadır. Oluşan çevre sorunlarının uluslararası boyutlu oluşu, ülkelerin bu konuda ortak hareket etmesinin de zeminini oluşturmaktadır. Çevrenin serbest ve bedava bir mal olmadığının algılanışı, oluşan maliyetin karşılanmasına ilişkin çözüm arayışlarını gündeme getirmiştir. Çevre üzerinde oluşan olumsuz etkilere karşı enerji alanında akla ilk gelen ve popüler olan kavram yenilenebilir enerji kavramıdır. Hatta bu ilişki yenilenebilir enerji kavramının yeşil enerji olarak da adlandırılmasına ve hatta bu iki kavramın eş anlamlı olarak kullanılmasına kadar varmıştır.

Geçmişten günümüze enerji kavramı ve sürdürülebilir enerji kaynakları dünyadaki en önemli konular olarak karşımıza çıkmaktadır. Enerjinin çevre ile ilişkisi gün geçtikte daha yakından anlaşılmaktadır. Çevrenin enerji faaliyetlerinden etkilenmesi karşısında çevreyi kirletmeyen enerjiye yönelmek kaçınılmaz hale gelmiştir. Keza çevresel etkilerin sınır ve zaman tanımazlığı durumun önemini daha da artırmaktadır. Enerji kaynaklarının hızlı bir şekilde tükenmesi, benzin, kömür ve atom enerjisi gibi yenilenemeyen kaynakların tüketimi ve tüm bunlar kaynakların çevre ve atmosfer üzerindeki etkileri insanları yenilenebilir enerji kaynakları kullanmaya yönlendirmektedir.

Yenilenebilir enerji kaynakları, doğrudan veya dolaylı olarak enerjilerini güneşten alan ve bu nedenle tüketilemez niteliğe sahip olan enerji kaynakları olarak tanımlanmaktadır. Uluslararası Enerji Ajansı tarafından yapılan tanımda ise yenilenebilir enerji, "tüketilmesinde daha hızlı oranda kendilerini yenileyebilen doğal süreçlerden (güneş ışığı, rüzgâr gibi) türetilmiş enerji" olarak tanımlamıştır. Yine Avrupa Birliği hukuku, yasal düzenlemelerinden olan 2009/28/EC sayılı direktifin “Tanımlar” başlığını taşıyan 2. maddesinin (a) bendinde yenilenebilir enerji kaynaklarının tanımı verilerek, yenilenebilir enerji kaynaklarının fosil olmayan enerji kaynaklarından elde edilen ve rüzgâr, güneş, aerotermal, jeotermal, hidrotermal ve okyanus enerjisi, hidrolik, biyokütle, toprak gazı, evsel atık gazı ve biyogaz olarak adlandırılan enerji anlamına geldiği belirtilmiştir. 

5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun’un 3. maddesinde yenilenebilir enerji kaynaklarının tanımına yer verilmiş ve hidrolik, rüzgâr, güneş, jeotermal, biyokütle, dalga, akıntı ve gel-git gibi fosil olmayan enerji kaynakları olarak tanımlanmıştır.

Yenilenebilir enerji kavramı ile temiz enerji kavramı aynı anlamı ifade etmemektedir. Yenilenebilir enerji, enerji kaynağının tükenmemesi ölçütünü temel almaktadır. Beyaz enerji ise enerjinin temizliğini, yani çevresel etkilerini esas almaktadır. Beyaz enerji hakkı daha sonra detaylı değerlendirilecektir.

• Güven SÜSLÜ*

  9 Aralık 2024